Het boek dat zich uit de boekenkast liet vallen

Tussentijd bouwt zoals veel klassieke literatuur voort op talloze mythen en legendes. Maar het put niet alleen veelvuldig uit bijvoorbeeld oude Welshe verhalen en gedichten, het schept zelf ook nieuwe mythen.

Richard Burton tijdens een van zijn vele radio-opnamen [fotograaf onbekend]

Richard Burton, beroemd acteur en Welshman, heeft op het toneel en het filmdoek zijn talenten ontplooid, maar ook achter de radiomicrofoon bleek hij met zijn stem velen te kunnen verleiden. Hij heeft poëzievoordrachten voor de radio gedaan en hoorspelen. Bekend is zijn rol als de verteller in Under Milk Wood van Dylan Thomas, maar hij heeft ook meegewerkt aan een radioversie van David Jones’ Tussentijd. En vermoedelijk is hij toen verslingerd geraakt aan het werk. In onderstaande videoclip vertelt zijn dochter Kate Burton dat het boek altijd op zijn nachtkastje lag en zelfs op reis steevast met hem meeging. Op een dag was hij het kwijt en kon hij het nergens vinden. Ontdaan zocht hij door zijn bibliotheek tot hij achter zich een boek uit de kast hoorde vallen. Hij keerde zich om en zag: Tussentijd.

In de clip hoor je hem een kort stuk voordragen dat allerlei oude motieven en verhalen door elkaar vlecht. Het komt in het boek direct na het hier al eerder besproken fragment over ‘de wouden van heel de wereld waaraan de macht is ons de ingewanden te beroeren’.

   Mensen komen er altijd tot hun vreugde of tot hun ondergang. Komen met lichte tred, gerust van hart en vrij van studie; wandelen op een lommerrijke feestdag met verwanten en vrienden; komen verstrengeld met eerste geliefde — om geërgerd door de wirwar te ploeteren, om zich heen te slaan, het groen te kneuzen.
   Komen bij het vallen van de avond in hinderlaag liggen. 
Vinden een schuilplaats bij een overlevende.
Delen met de vogelvrijverklaarden hun ongedesemd brood.
   Komen voor goede vorsten afgezet door kwaadaardige belangen.
Wachten, wachten lang op — 
met de gebroken mensen, nestelen bij de das en de marter tot de tijd daar is dat hij terugkomt en door de woestenij roept om zijn uitverkorenen.

 

Dylan, David en Dai

Dylan Thomas was een fan van David Jones. Thomas schijnt geen last te hebben gehad van valse bescheidenheid. Dus duidt deze uitspraak van hem op echte bewondering: ‘Ik zou maar al te graag iets hebben gemaakt wat even goed is als wat David Jones maakt’.

Dylan Thomas

Dylan Thomas bij de BBC

Vandaar dat hij vermoedelijk niet alleen om den brode heeft meegewerkt aan de verhoorspelling door de BBC van zowel Tussentijd als The Anathemata. Jones had gemengde gevoelens over de uitzendingen en uitvoeringen. Zelfs Richard Burton ontving geen lof, maar de dichter was elke keer wel content met de bijdrage van zijn collega Dylan Thomas die zijn stem gaf aan Dai Overjas. Dai is de Welshe variant van David en Jones heeft zich zijn leven lang in het soort overjas gehuld dat hij aan het front al droeg. Het personage is op zijn minst in naam een zelfportret.

De BBC heeft op de eigen site een kort stukje geplaatst uit Dai’s grootspraak, de centrale lyrische monoloog van het vierde, middelste deel. Het wordt in- en uitgeleid door de echtgenote van de opnameleider en is hier te beluisteren.